Przedszkole Nr 2 w Pelplinie

Dzieci nieśmiałe pomimo tego, iż nie sprawiają większych trudności wychowawczych stanowią duże wyzwanie wychowawcze dla rodziców.
Nieśmiałość ujawnia się najczęściej w sytuacjach nowych albo sugerujących, że jest się ocenianym, a także wtedy, gdy dana osoba jest wyeksponowana, znajduje się w centrum zainteresowania (np. podczas deklamowania wiersza, odgrywania scenek) Dzieci wstydzą się znacznie częściej niż dorośli, ponieważ to jak same siebie ocenią, zależy od tego, jak je ocenią mama, tata lub rówieśnicy. Dzieci, żeby mogły czuć się dobrze, chciałyby podobać się wszystkim, być przez wszystkich wokół lubiane i podziwiane

Nie ma jednorodnej teorii co do przyczyn nieśmiałości. Prawdopodobnie są one złożone. Upatruje się ich w uwarunkowaniach biologicznych, uwarunkowaniach osobowościowych jak również we wpływach środowiska rodzinnego.

Nieśmiałość powoduje niekorzystne skutki w tych sferach: w sferze społecznej - utrudnione kontakty z ludźmi, zahamowana ekspresja, bierność, wycofywanie się i izolowanie;

 w sferze poznawczej - zaburzona percepcja, utrudniona koncentracja i myślenia, co uniemożliwia wykorzystanie możliwości intelektualnych. W sferze emocji i uczuć objawy lękliwości -głównie lęku przed negatywną oceną ze strony innych ludzi i poczucie zagrożenia.
Przeżywaniu nieśmiałości (zwłaszcza silnemu) często towarzyszą objawy somatyczne, fizjologiczne charakterystyczne dla lęku takie jak napięcie mięśniowe (trudności mowy i oddychania, niezręczność ruchów, zmęczenie), zakłócenia naczyniowe (bladnięcie, czerwienienie się) i wydzielnicze (pocenie się, suchość w ustach). Niektóre z nich mogą być łatwo zaobserwowane i rozpoznane przez otoczenie jako oznaki nieśmiałości. Obawa przed tym często stanowi dodatkowy czynnik potęgujący nieśmiałość. Według niektórych badaczy, skrajną postacią nieśmiałości jest fobia społeczna - zaliczana do grupy zaburzeń lękowych.
U części dzieci nieśmiałość może osiągnąć patologiczne nasilenie, stając się jednym z głównych czynników kształtujących niektóre dziedziny życia społecznego i emocjonalnego. Oprócz przeżywanego bezpośrednio dyskomfortu, wiąże się to na ogół z zahamowaniem pewnych rodzajów aktywności i utrudnieniem funkcjonowania. Chorobliwa nieśmiałość może być przeszkodą w osiągnięciu ważnych dla dziecka celów, przyczyniając się często do niezadowolenia z własnego życia.

Zachowania opiekunów korzystne dla dzieci z problemem nieśmiałości:
Należy unikać mówienia do dziecka, że jest nieśmiałe oraz poprosić innych by tego nie  robili.
Zachęcamy dziecko, by określało siebie za pomocą zwrotów skupiających się na jego mocnych stronach, zamiast na widzianych przez siebie słabościach.
Zachęcamy dziecko do mówienia rzeczy pozytywnych, a zniechęcamy do mówienia negatywnych np. zamiast powiedzieć "Nie bądź śmieszny na pewno potrafisz" należy podsunąć dziecku pozytywne słowa "Masz kłopoty, bo to jest naprawdę trudne.

Nikomu by się za pierwszym razem nie udało".
Dzieci nieśmiałe bardzo potrzebują miłości i poświęcenia im uwagi.

Uczymy dziecko tolerancji dla własnych niedoskonałości. Opowiadamy o tym, co zrobiliśmy źle, gdy byliśmy w jego wieku.
Zachęcamy do podejmowania ryzyka w granicach rozsądku, zaczynając od stworzenia takich okoliczności, w których porażka nie ma większego znaczenia dla całości. Kiedy dziecko spróbuje nowych zadań, nagradzamy je bardziej za same starania niż za efekty tych starań.
Stwarzamy dziecku sposobność do bycia pomocnym. Pomaganie innym, opiekowanie się innymi sprawia, że celem zainteresowania dziecka staje się osoba, której pomaga.
Podtrzymujemy wcześniejsze oczekiwania wobec dzieci, choć często może to w nich wywoływać bolesne emocje, pomagamy pokonywaniu trudności ale nie zwalniamy z obowiązków.
Zachęcamy dziecko, aby opowiadało nam o przeżyciach z całego dnia i o emocjach, jakie im towarzyszyły.
 
Staramy się być akceptującym, serdecznym przyjacielem, który rozumie, a nie ocenia,
 Prowokujemy do wyrzucania z siebie nadmiaru negatywnych emocji.
 Używamy poczucia humoru jako sposobu na zwiększenie dystansu do własnych problemów i jako dobrej techniki na rozładowanie napięć w kontaktach z ludźmi.
Nie bagatelizujmy cudzych problemów, wynikających z nieśmiałości; podkreślamy, że wielu ludzi ma z tym kłopoty, które jednak można zwalczyć.
Zapraszamy do zabawy młodsze dziecko, w ten sposób dziecko nieśmiałe, będzie miało większe umiejętności, będzie bardziej podziwiane.
 Umiejętności, które warto rozwijać u dziecka:
Ćwiczymy z dzieckiem zachowania typowe dla różnych sytuacji społecznych np. poprzez odgrywanie scenek z podziałem na role (np. prowadzenie rozmowy telefonicznej, robienie zakupów w sklepie).
Uczymy dziecko jak zapoznać się z innym dzieckiem czy przyłączyć się do grupy. Dziecko może ćwiczyć zwroty: "Część, co robicie?", "Ja ma na imię ...a jak ty masz na imię"
Ćwiczymy niektóre typowe pozdrowienia, zdania rozpoczynające i kończące rozmowę, zwroty grzecznościowe. Ćwiczenie mówienia "cześć", "dzień dobry", przepraszam, chcę przejść... itd.
Dziecko powinno uczyć się patrzenia ludziom w oczy, utrzymywania kontaktu wzrokowego np. wychodząc ze sklepu możemy zadać pytanie dziecku:, "jakiego koloru oczy miał sprzedawca”

"Ćwiczymy z dzieckiem realne rozmowy telefoniczne. Dzwonimy np. na informację.

Ponadto pokazujemy dziecku, że poczyniło postępy, wskazujemy jak było kiedyś a jak jest teraz.

Musimy być realistami w naszych oczekiwaniach wobec dziecka i akceptować jego temperament. Nawet jeśli ćwiczymy z nim wszystkie te umiejętności nie możemy spodziewać się, że dziecko zacznie się "rozpychać łokciami." Nasze starania mogą nie "wyleczyć" dziecka z nieśmiałości, ale na pewno będą dla niego wielką pomocą. Warto pamiętać, że nieśmiałość niesie ze sobą ryzyko bycia nieszczęśliwym w przyszłości (odizolowanie, problemy w szkole i pracy, bycie pomijanym, wykorzystywanym), lecz ryzyko redukujemy, pomagając dziecku poszerzyć swoją sferę bezpieczeństwa, akceptować siebie, czuć się bardziej pewnym siebie, zdobyć podstawowe umiejętności społeczne. Być może dziecko pozostanie nieco nieśmiałe, ale dzięki naszej pomocy będzie mogło same dać sobie radę, podejmować ryzyko w granicach rozsądku, w pełni doświadczać radości i sukcesów.

Bibliografia:
 "Encyklopedia pedagogiczna" pod red. W. Pomykało, Warszawa 1993
 Hamer H., „Oswoić nieśmiałość” Warszawa 2000
Harwas -Napierała B. "Nieśmiałość dziecka" PWN, Poznań, 1979
 Roykiewicz A. "Nieśmiałość" Wiedza i Życie nr 2, 1993
Tyszkowa M., "Osobowościowe podstawy syndromu nieśmiałości" Psychologia Wychowawcza nr 3, 1978