Gdy dziecko pyta ?
Mały człowiek posiada naturalna ciekawość poznawczą, dlatego ciągle obserwuje, manipuluje przedmiotami, chce wszystkiego dotknąć, poszukuje wyjaśnień-pyta. Pierwsze pytanie dziecka uznaje się za początek samodzielnej myśli dziecka i ma ona raczej charakter emocjonalny niż intelektualny. Do drugiego roku życia dziecko powtarza pytania automatycznie. Dziecko w ten sposób uczy się zastosowania określonego pytania do odpowiedniej sytuacji. Około 2,5 r.ż. pojawiają się pytania „kto?” i „co?” Tak zwany właściwy wiek pytań zaczyna się w drugiej połowie trzeciego roku życia i trwa przez cały okres przedszkolny, a nawet dłużej.
Jakie role pełnią pytania dzieci? Rola pytań jest ogromna, czego często nie uświadamiają sobie dorośli.
Wśród najważniejszych ról należy wymienić:
o pytania pełnią rolę poznawczą świata, są narzędziem poznawczym dla dziecka w nowym, nieznanym świecie,
o na podstawie zadawanych przez dziecko pytań (jego treści) możemy zdiagnozować jakie są jego potrzeby edukacyjne, czym się w szczególności interesuje,
o pytania pobudzają dziecko do obserwowania, wyobrażania, myślenia, do samodzielności i aktywności
o pytania mogą pełnić także funkcję diagnostyczną, z treści zadawanych pytań można wywnioskować jaki dziecko ma problem, ale także zdiagnozować jego prawidłowość rozwoju w sferze poznawczej
Odpowiedzi na pytania dzieci muszą być starannie przemyślane, treściwe, rzeczowe, prawdziwe, udzielone w ciekawej formie, stosownie do wieku dziecka. Najlepszym sposobem jest nawiązanie swobodnej i żywej rozmowy, która pobudza dziecko do stawiania dalszych pytań i sygnalizowania swoich wątpliwości. Możliwość zadawania pytań przez dzieci ma bardzo ważne znaczenie w ich prawidłowym rozwoju, dlatego też nasuwają się wskazówki:
o nie ograniczajmy aktywności językowej dzieci poprzez ciągłe uciszanie ich i zwracanie im uwagi
o uczyńmy z każdego pytania dziecka doskonały bodziec do podejmowania przez nich aktywności, która da dziecku odpowiedz na postawione pytania
o pamiętajmy, że okres wczesnoszkolny to czas stawiania pytań przez dzieci a nie przez Was
o zachęcajmy dzieci do zadawania pytań, które mogą być wskaźnikiem ich rozwoju poznawczego.
Aktywność, przejawiająca się w zadawaniu pytań, dobrze świadczy o rozwoju psychicznym małego człowieka. Formułowanie pytań jest trudną pracą umysłową, a poziom pytań jak też sposób ich zadawania, ukazuje rozwój umysłowy, dociekliwość i zakres zainteresowań dziecka.
Zdaniem wielu psychologów pytania to ważny element procesu uczenia się. Mają one wpływ na rozwój mózgu i myślenia, na sposób rozwiązywania problemów, a nawet na poziom inteligencji. Dzieci uczą się poprzez aktywność i właśnie poprzez zadawanie pytań
Bibliografia:
1. Hurlock E. B., „Rozwój dziecka”, Warszawa 1985, PWN
2. Lipina S., „Kształtowanie pojęć dzieci w wieku przedszkolnym”, Warszawa 1984, WSiP
3. Okoń W., „Słownik pedagogiczny”, Warszawa 1992, PWN
4. Przetacznik - Gierowska M., Makiełło - Jarża G., „Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego”, Warszawa 1992, WSiP